John F. Nash Jr là nhà toán học đã được trao giải Nobel năm 1994 cho các phẩm viết về cách tiếp cận và sức mạnh của lý thuyết kinh tế học hiện đại. Ông đã qua đời ở tuổi 86, sau một thời gian dài bị chứng bệnh thần kinh và cuối cùng đã chữa trị được. Cuộc đời ông chính là chủ đề của quyển sách và bộ phim “Một tâm hồn tươi đẹp”. Ông đã chết cùng vợ trong một tai nạn giao thông vào ngày thứ 7 ở New Jersey.
Gregory Williams ở đồn cảnh sát New Jersey cho biết John F. Nash và vợ, bà Alicia, 82 tuổi đã ngồi trong chiếc taxi trên đường đi New Jersey Turnpike ở Monroe Township, lúc 4.30 chiều thì tài xế bị mất lái khi chuyển từ làn xe bên trái sang bên phải và đâm vào dải phân cách, cùng lúc đó một chiếc xe khác đâm vào.
Sau khi đưa đôi vợ chồng ra khỏi xe, cảnh sát thông báo họ đã chết ngay tại hiện trường. Cảnh sát liên bang nói rằng đôi vợ chồng không thắt dây an toàn. Tài xế taxi và tài xế xe khác được đưa đi chữa trị. Không có vụ án dân sự nào được báo cáo vào ngày Chủ nhât.
Gia đình Nash vừa từ sân bay trở về sau chuyến đi đến Na Uy, nơi mà Tiến sỹ Nash và Louis Nirenberg, một nhà toán học ở Đại học New York, nhận giải Abel của Viện hàn lâm khoa học xã hội Na Uy
Tiến sỹ Nash được công nhận rộng rãi là một trong những nhà toán học vĩ đại của thế kỷ 20, nổi tiếng về các lập luận và “không sợ hãi trong việc giải quyết những vấn đề quá khó khan”. Người giới thiệu đã viết trong thư giới thiệu cho Ngài Nash xin học tiến sỹ ngành Toán ở Đại học Princeton đã viết đơn giản một câu “người này là thiên tài”.
“Những thành tựu đáng nhớ của John đã tạo ra khát vọng cho nhiều thế hệ toán học, kinh tế học và khoa học”, Hiệu trưởng trường Princeton, Christopher L. Eisgruber nói vào ngày Chủ nhật, “và câu chuyện cuộc đời của John với Alicia đã làm lay động hàng triệu độc giả và khán giả, người mà rất đã bị thu hút bởi sự dũng cảm của họ khi đối mặt với những khó khăn thách thức tàn khốc”.
Russell Crowe, diễn viên thể hiện vai Tiến sỹ Nash trong bộ phim đóng năm 2001 “Một tâm hồn tươi đẹp” đã viết trên Twitter rằng ông ấy đã bủn rủn tay chân khi nghe tin về cái chết. Ông ấy viết “một tình bạn tuyệt vời, những tâm hồn tươi đẹp, những trái tim ấm áp”.
Lý thuyết trò chơi bất hợp tác, xuất bản năm 1950, được biết là cân bằng Nash, đã cung cấp công cụ toán học có tính khái niệm đơn giản nhưng đầy sức mạnh để phân tích các tình huống cạnh tranh, từ việc đối thủ hợp tác đến việc ra quyết định liên quan đến pháp luật. Cách tiếp cận của Tiến sỹ Nash bây giờ rất phổ biến trong kinh tế học, khoa học xã hội và ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác, kể cả ngành sinh học.
Harold W. Kuhn, là Giáo sư danh dự Toán học ở Đại học Princeton và là người bạn cũng là đồng nghiệp lâu năm của Tiến sỹ Nash đã chết năm 2014, cũng từng phát biểu: “thành thực mà nói, tôi nghĩ rằng không thực sự có nhiều ý tưởng vĩ đại như thế này trong thế kỷ 20 về kinh tế học, và lý thuyết cân bằng Nash sẽ nằm trong số 10 ý tưởng hàng đầu”. Một nhà kinh tế học Chicago, Roger Myerson nói thêm, so giữa tác động của cân bằng Nash trong kinh tế học với việc phát hiện ra DNA thì nó ảnh hưởng gấp đôi trong khoa học sinh học”.
Tiến sỹ Nash cũng có nhiều đóng góp to lớn cho ngành Toán đến nỗi nhiều nhà toán học xem điều này còn quan trọng hơn cả tác phẩm đạt giải Nobel về lý thuyết trò chơi. Một vấn đề toán học nhức đầu trong lĩnh vực hình học mà ông ấy giải ra đã bắt nguồn từ tác phẩm của nhà toán học thế kỷ 19 G.F.B. Riemann.
Các đồng nghiệp cũng công nhận những thành tựu đáng kính nể của ông ấy đã xuất bản khi ông ấy chưa được 30 tuổi.
Barry Mazur, một giáo sư Toán học ở Đại học Harvard mà từng là sinh viên của MIT thời Tiến sỹ Nash còn dạy tại đó đã nói “Jane Austen đã viết 6 cuốn tiểu thuyết; tôi nghĩ những đóng góp cho toán học thuần túy của Tiến sỹ Nash cũng ở mức tương tự. Chỉ một số ít là chủ đề khác, còn lại đều là những tác phẩm có ảnh hưởng và ảnh hưởng không tin nổi”.
Đối với khán giả, Tiến sỹ Nash nổi tiếng nhất về câu chuyện cuộc đời, những thành tựu và những được mất trong cuộc sống. Câu chuyện về sự thông minh của Tiến sỹ Nash, những tháng năm sống trong chứng bệnh mất trí, được chữa khỏi bệnh và nhận giải Nobel về Kinh tế học đã được Sylvia Nasar viết thành truyện và được dựng thành phim đạt giải Oscar, Jennifer Connelly đóng vai Alicia Nash – đã khắc họa được chân dung của người đã chống chọi lại bệnh tật.
Nguyễn Lê Giang Thiên dịch từ http://www.nytimes.com/2015/05/25/science/john-nash-a-beautiful-mind-subject-and-nobel-winner-dies-at-86.html?_r=0